Bagatellisering frå TAD i dag

Då har det vore ei rekke artiklar om avgiftene den siste veka. Mange har uttala seg inkl. oss i Kompetansenavet vest. I artikkelen i papirutgava av nationen i dag så kjem det fram at avdelinga for særavgifter hos TAD ikkje synest produsentane kan ha noko stor jobb med avgiftslagera. Ikkje mykje audmjuk haldning der nei. Og litt vel arrogant å påstå at det må jo vere i produsenten si interesse å ha oversikt over eige lagar.

Vanskeleg å lese dette så send ein epost: aud.slettehaug@sfj.no så sender eg den over.


La meg seie det slik - å ha oversikt over eige lager er no ein ting - men å skulle dokumentere lageret for inspeksjon til ei kvar tid er ikkje berre litt forskjell, men ganske stor. Finn TAD avvik i det dokumenterte lageret kan dei med lova i hand pålegge produsenten ekstra avgifter. Og eg forstår fortsatt ikkje kvifor same produsent kan rapportere mva ein gang i året, men må dokumentere bringebærsafta si med antall flasker  her og der på dagen. MVA er vitterleg ei mykje større avgift enn sukker- og miljøavgifter. Det er heller ikkje lenge sidan TAD gjekk over til elektronisk innrapportering og vi veit jo alle at altinn fungerer jo til ei kvar tid.

La oss rekne litt tid og verdiar for produsenten her:
Å registrere eit skjema på altinn tek minimum 15 min uansett kva du skal gjere med all mulig slagsinnlogging og signeringar. Legg du til tida det tek å føre lageret sitt kvar dag så tek dette også  minimum 10-15 min pr gang du skal gjere noko med det og har du salg/inn og ut av lageret ditt minst 200 dagar i året så er det lik 2000 - 3000 minutt som er 33 - 50 timar lagerføringstid i året pluss rapporteringa til altinn: 15 min x 12 rapportar= 3 timar (sjølv om du har null i sal så må du ta deg tid til å rapportere 0). I tillegg kjem betaling for avgifta i nettbanken, føringa av utgifta i rekneskapen også minst 3 timar i året. Anna brevskriving og evt besøk frå TADset vi til snitt 2 timar i året.
Totalt med lågaste tal min for lagerføring 10 min lagerføring 200 dagar i året (33 timar) + 8 timar adm arbeid = ca ei vekes arbeid går vekk til dette i året. Saka er at dette er nett den same tida som dei store bedriftene brukar  då dei har dette digitalisert og går mot ordrar, hos dei små går det manuelt og folk flyttar på flaskene i tillegg.

Set vi timesatsen til kr. 350 x 41 timar til dette pr år =  kr.14 350,- 


Ta vekk kravet om full lagerstyring og rapportering ein gang i året så ville kostnaden for dei minste bedriftene vore nede i under ein time og telling av lager kunne vore samtidig med varetellinga til årsavsluttninga. Antall einingar selde i løpet av eit år må ein sjølvsakt registrere så litt meir tid vil det ta gjennom året men likevel langt enklare.

Det blir litt meinigslaust når TAD påstår i artikkelen i Nationen i dag at dette ikkje er noko ekstra arbeid for dei små produsentane - dette heng ikkje saman med det Giske har lova dei små bedriftene. Kva vinn samfunnet på å måtte ha slike avgiftslager på sukker og drikkevarer av jus? Då har vi ikkje ein gang starta på miljø og helsedebatten i dette.... eller satsinga på lokalesmakar og drikkevarer.

Heldigvis har Høgre og Frp lova å sjå på saka - vi får håpe dei klarer å følge dette opp. Og her i Kompetansenavet vest fyljer vi nøye med.

Kvardagen som driftar av eit avgiftslager

Ikkje nok med at du skal betale sukkeravgift du skal også drifte eit avgiftslager og det er ikkje berre berre. Les om det i det årlege rundskrivet frå Toll - det er finansdepartimentet som gir føringar for størrelsen på avgiftene og no skal sukkeravgifta nok ein gang opp. punkt 11.16 og 11.17 tek føre seg desse utgiftene

I går fekk Lerum fram i NRK Sogn og Fjordane at dei likar dette dårleg og kjempar for å differensiere eller få vekk sukkeravgiftene. Vi tipsa NRK at dette også gjeld mange andre produsentar av drikkevarer rundt omkring i frukt og bærfylket Sogn og fjordane. Visste du forresten at er du produsent av drikkevarer og serverer smaksprøver til gjestane dine så må  du dokumentere kor mange cl kvar enkelt gjest smakar/drikk???? Ikkje nok med at du skal dokumentere kor mange flasker du tek ut av lageret til smaking, men kor mange cl du fyller i kvart glas...... Bur vi i Norge i 2012 eller ka i alle dagar er dette regimet. Men Finansdepartimentet synest det er ok med særavgifter for dei tenker jo berre på sine inntekter og så brukar dei unnskyldninga om at avgifter må vi ha for ellers blir folk for feite. Og legeforeininga er med, sukkeravgift er bra, høge avgifter på sukker er god prevantiv politikk ....

Ja ja.... i dag fekk vi i alle fall litt taletid kl. 06.45 på lokalen i sogn og fjordane, nokre kvitrande morgonfuglar fekk det kanskje med seg - men vi får skrive om saka og halde litt støy rundt den glade kvardag i å drifte avgiftslagera til staten så kanskje, kanskje ein gang kan det gå opp eit lys for nokon som bestemmer i dette landet at dette er galt - motivasjonen til små produsentar av matspesialitetar på alkoholfrie drikkevarer er for lengst oppbrukt på dette temaet - der er det endre eller escape som er alternativa.

Nei - rapportering ein gang i året og fritak frå å føre full rekneskap med lager.
Avgiftene er ok å betale som ellers i bransjen, men rapporteringa og tilsynet med desse lagera kan det umulig vere samfunnsøkonomisk nytte i.

Kan også legge til denne artikkelen som har stått på trykk i det siste:
http://www.nrk.no/nyheter/norge/1.8390215

Lokalmatprogrammet sine støtteordningar

Vi er alt midtveis i det 3 årige Lokalmatprogrammet og betydelige midler og virkemidler er i sving. Men du lurer kanskje på kva midler og hjelp som er tilgjengeleg for deg. Her ein liten kjapp oppsummering:

Heilt fersk og med idear, ivrig etter å komme i gang:
Ta kontakt med næringsfondet i kommunen - det er mange kommunar som har fond som ein kan søke midlar frå. Her kan du få midlar til fysiske investeringar, hjelp til planlegging og hennvisning til andre verkemidler. Har du næringsmiddelfaglege spørsmål eller treng litt påfyll av kompetanse innan ein produksjon tek du sjølvsakt kontakt med Kompetansenavet.

Etablerar:
Når idefasen er over og bedriftsetablering er ein realitet så kan Innovajson Norge vere staden å få litt drahjelp. Her blir det gitt etablerarstipend og investeringstilskot til ulike næringar. Adressa der du bur, bransje, om du er kvinneleg grunder osv kan vere faktorar som avgjer om du får støtte eller ikkje.

Bedriftsutvikling:
Bedrifta er i gang, men du har allikavel investeringar eller pålegg frå Mattilsyn, Arbeidstilsyn eller andre som gjer at du bør gjere grep. Kanskje treng produktet nytt design eller profilering då kan du også søke om midlar hos Innovajson Norge eller kanskje det kommunale Næringsfondet dersom prosjektet ikkje er så stort. Ikkje gløym dei kommunale næringsfonda. Her link til ein pdf om denne støtteordninga.

Vekst:
Har du vekstambisjonar eller slit i det berømte "blodbadet" der faste kostnader er store, salgsvolumet skal aukast men tek tid, arbeidskraftkostnadane store osv. Då finst dei eigne midlar for vekstbedrifter. Kravet er at bedrifta har minimum 1 mill i omsetning, 1 årsverk og potensial/mål for vekst på 30 % over dei neste 3 åra.

Forplikatnade samansluttningar:
Det finst også midlar hos Innovasjon Norge for bedriter som inngår forplikatande samarbeid. Bestill eit møte hos rådgjevarane hos Innovajson norge og legg fram samarbeidet. Litt lurt å lufte ideen før ein set i gang med søknadsskriving.

Felles for alle er at støtta vert gitt for godkjente kostnadar. Tilskot kan variere frå 10 - 75% av den godkjente kostnaden. Treng du lån i banken kan rentestøtte også vere ei lita hjelp.

Mange hjelparar:
- Hos FMLA er det eigne folk som arbeider med ulike næringsutviklingsprosjekt, Landskapsparkar, Turisme, Lokalmatforedling, Økologisk, satsing på frukt og bær, ikkje nøl med å ta kontakt med dei. Send gjerne ein epost først så er det litt lettare å komme i gang med konkret rådgjeving.
- Innovajson Norge - eigne folk som arbeider med Lokalmatprogrammet i alle fylker. Ring sentralbordet så veit dei kven dei skal sette deg i kontakt med. I Hordaland May Britt Otterlei og i Sogn og Fjordane Tor Holsen.
- landbruksrådgjevinga, bondelagsorganisasjonane, Hanen, Norsk Gardsost, Bondens marked osv kan også vere potensielle sparringpartar.
- Besøksordninga hos kompetansenavet kan vere ei ordning som kan komme inn når ideen eller næringsmiddelfaglege spørsmål skal løysast. Ei lang rekke rådgjevarar er på lista her på ulike fagområder frå ysteteknologar, pølsemakarar osv.
- Norsk Hjortesenter - hjorten er ein stor ressurs på Vestlandet - planar om foredling, levering av kjøt til mottak osv. Ta kontakt med dei.
- Økologisk epledyrking - vi treng meir økologiske eple - komme i gang her ta kontakt med folka i føregangsfylket for økologisk dyrkning.

Kompetansenavet Vest planlegg eit stort kurs som passar for alle desse fasane 5-7 mars i Aurland/Flåm. Det er modul 3 i foredling. Der kjem vi inn på ulike økonomiske, marknadsmessige og planleggingsfaglege ting. Strategiar, finansiering osv. Kurset skal gjere deg i stand til å planlegge, bli trygg i dei strategiske valga ein heile tida må gjere. Kurset kjem snart på Landbrukskurs.no og på www.sjh.no/ressurssenter

Norsk Drikke 2012

Norsk Drikke
Det vart eit spennande seminar i går, Fredag 19. oktober,  fagleg djupne og gode debattar. Mange aktørar innan Norsk drikke samla i tillegg til organisasjonar og prosjekt. Bedrifter representerte: Egge Gård, Ægir bryggeri, Lerum, Ciderhuset, Grønvik, Kinn, Balholm, Tine, Balder, Hardanger Saft- og Siderfabrikk, Arcus, Hardanger Cider, Rudi gard, Arvesølvet, Njøs Næringsutvikling, Kviknes Hotel, De historiske hotell og Spisesteder, Arena frukt og bær, Norges Bondelag, NHO, Matmerk, Innovasjon Norge, Frukt og bær rundt neste sving.  

Har vi kvaliteten, kva er ståstad for norsk drikke, kva muligheiter, kva retning? Det vart mykje politikk under seminaret, ikkje så lett å gjere noko med, men ein ting kan vi gjere og det er å fronte jusen vår, som Bondelagsleiaren poengterte sterkt, vi må bruke kreftene der vi kan. Lengre nede kjem min vesle syretest på om kor lett det var å bestille seg Balholm eplejus i baren på Kviknes hotell utanfor programmet til Norsk Drikke.

Det gjekk i alt frå alkohol og helsepolitikk til terroir og ølbrygging. nokre foto og slides:

Thierry Fabian leder for INAO i cider og calvadosdistriktet Normandie. Institute national de origine et qualitee.

Aud Melås hadde eit engasjert og bar fram eit viktig poeng, skal vi fortsette å leve med eit lovverk for reklame på alkoholholdig drikkevare frå 1975 då medieverda var ei heilt anna enn i dag, trur politikarane/lovgivande myndigheit at vi nordmenn tek på oss sensurbriller når vi går på nettet, reiser i utlandet og ikkje lar oss påverke av alkoholreklamen frå landa rundt oss. Skal norske arbeidsplassar og produsentar av norsk drikke ha heilt andre forutsetningar for å kommunisere om seg sjølve enn internasjonale store merkevarer. Kvifor skal det vere slik i 2012?



På Ciderhuset i Balestrand kan du ikkje kjøpe med deg ei flaske eplecider, berre nyte den der. Ciderhuset må vise kunden vidare til Vinmonopolet om kunden skulle ønske å kjøpe med seg den lokale drikkevara. Å få endra på dette ser ut til å vere svært vanskeleg. Men kanskje ei ordning som her skissert kan vere eit steg på vegen. Du bestiller på Ciderhuset og vara vert henta ut på det lokale vinmonopolet. Litt Russisk dette spør du meg der du bestiller varer over disk i eit hjørne av butikken og hentar ut i ei anna kø på same butikken...

De historiske hotell og spisesteder har 63 medlemmer 44 hotell og 19 spisestedaer. her er verdiene dei i felleskap står for. Lederen forklarte korleis dei arbeider med å levere forventinger dei skaper, kva er det å levere litt meir enn forventa?

Under paneldebatten til slutt under seminaret vart det debatert kva fase norsk drikke er inne i, har den norske forbrukar fått augene opp for norsk drikke?? Eg testa ut i praksis på Kviknes og skulle bestille meg ei balholmsaft i baren om kvelden, jo det hadde dei, innerst i eit kjøleskåp neders inne i eit hjørne klarte den utenlandske bartendaren å finne ei heilt vanleg Balholm eplesaft. Det gjekk kjapt ikkje det, men eg måtte jo vete om den, ha kunnskap om safta, vite at det var den eg ville ha!!!!  Og dette er i Balestrand heimstaden til drikken. Nei eg er heilt einig med Nina Sundqvist i Matmerk, som gjekk litt i mot resten av panelet som malte omdømet til Norsk drikke litt vel optimistisk. Vi har berre starta her, det er så vidt den norske forbrukaren er klar over at det finst norsk drikke. Og vi er ikkje beviste på det.

På Vulkan i Oslo finn du ei og anna norsk flaske eller 3 liter med eplejus eller kanskje til og med ein bringebærdrikk, men Danskane var inne her promte med økologiske drikker, bruks osv. Kor er innovasjonen hos dei norske drikkevareprodusentane? Det kjem stadig nye merker av eplejus ramsar vi opp alle så har vi sikkert 100 produsentar med like mange merkevarer som skal posisjonere seg i det norske markedet. Og alle kjem med den same innpakningen og omtrent same innhald. Bra for lokalmarknaden og variasjonen, men for å bygge merkevarer internasjonalt eller bli kjent ute i den store drikkevaremarknaden - er dette nok?

I Canada på vestkysten i British Columbia har dei BC Cider. Punktum finale. Kjem du som turist der så får du spørsmål. Har du smakt BC Cider? eh, nei det hadde eg ikkje, men eg vart fort opplært på den og no har eg tilnærma full oversikt over ulike variantar, besøkt små cideri, store, ingen alkohol til masse alkohol, med pære, fersken og andre smakar. men eit budskap ut mot den uinvigde kunden - have you had BC Cider? Nope.... okay, here you go, taste. Her link til eit cideri på Vancuver Island:  http://www.merridalecider.com/

Så til Kviknes - de må begynne med kunden frå dei kjem inn døra, har du smakt Balholm? Den må stå i resepsjonen, personalet må kunne den, like den, formidle den, vere på frukostbuffeen... Om vi ikkje startar her, hos oss sjølve på konferansen Norsk drikke, korleis skal vi då nå ut med den gode smaken??? Det siste kunden skal gjere i resepsjonen er å ta med seg ei gåveeske med syltetøy, saft og sukk, ikkje brennevin eller alkoholholdig sider frå Balestrand. Men i alle fall.... lysta, gnisten til å ta med seg ein matsuvenir frå den fantastiske drikken eg vart kjend med under opphaldet mitt i Balestrand den vil eg ta med heim å dele....

Konklusjon - vi treng nokre år med Norsk drikke før vi er der vi har potensial til å vere....

Forretnigsplanen er viktig

Uansett stadier bedrifta er i så er det viktig å ha ein plan å jobbe etter. Men forretningsplanen vert kanskje ikkje jobba så mykje med før nokon etterspør den, for eks. når ein skal søke om støtte til prosjektet hos Innovasjon Norge. I dag vil eg difor stresse dette dokumentet litt og spørre - kan eg få lese forretningsplanen for dei neste 3 åra?

Bladet Norsk Landbruk gav i 2010 ut eit ekstranummer: markedsføring som spesialbilag. Her har dei ein artikkel om forretningsplanen på side 17- 19. Kompetansenavet Vest har kjøpt inn dette ekstrabladet så vil du ha det tilsendt så kan vi ordne det mot kr. 60,- for dei utanfor regionen og gratis for dei i Hordaland og Sogn og fjordane.

Men kva er forretningsplanen og kva skal den innehalde.
Sitat frå artikkelen: "Forretnignsplanen er en systematisk gjennomgang av hva du planlegger å gjøre, fra ide og helt fram til kommersialisering og drit. I møte med potensielle investorer, samarbeidsparter og andre offentlige og private finansieringskilder er det viktig med en gjennomarbeidet forretnignsplan. Alle som satser penger på produktet, ønsker å vite hva de gir seg ut på."

Forretnignsplanen blir på mange måter et avtaledokument mellom bedrifta/produktet og finansieringsinstitusjoner. Men også eit viktig dokument å evaluere etter. Kva trudde vi, kva fekk vi til, kor gjekk det betre/verre enn forventa? Slik at for ei bedrift i løpande drift vil det vere bra å justere planen av og til og stake ut ny kurs. Dessverre blir dette ofte gjort for seint slik at kriser alt er oppstått eller det går bra og ein overser muligheiter for innsparinger eller betre salg. Difor ta av og til kalkyleberekninger på forretningsområder enten det går godt eller mindre bra....

Kva skal ein Forretningsplan innehalde?
Det finst mange sider ein kan hente ned maler frå: www.etablerer.no www.bedin.no
Hovudelement er at produktideen blir definert og forklart, betraktninger om marked, økonomien i drifta i form av eit driftsbudsjett over 3 år, Finansiering/kapitalbehov, organisering av verksemda.
Innovasjon norge har ein mal på oppsett her http://www.innovasjonnorge.no/Bygg-en-bedrift/Forretningsplan/ det er ikkje nødvendig å svare på alle spørsmåla, men tabellane her er gode og lister opp det som bør utarbeidast.

Skal du i gang med ein søknad til vekstfinansiering eller etablering så må du arbeide godt med dette dokumentet. Det kan virke litt omfattande og stort, men det er ikkje det. Spørsmåla er nyttige å ha arbeida med og på denne måten får du systematisk jobba deg gjennom planen. Det finst mange kurs ein kan gå på næringsselskapa i kommunen din kan ha slike etablerer kurs og nett no er det tilbod om eit kurs frå norsk landbruksrådgjeving i Hordaland i februar det å lage forretningsplanen for gårdsbruk: http://hordaland.lr.no/nyhetsarkiv/2012/15386/

Når det gjeld å konkretisere forretningsideen/produktet for etablering eller vekst så kan det søkast om besøksordning frå Kompetansenavet der du får nokre timar i lag med rådgjevar på områder som krev næringsmiddelfagleg kompetanse. Skal du for eks. starte med foredling av kjøtvarer eller mjølk så vil det vere mange avgjerder som kan vere utfordrande å ta åleine. Hopsitering kan også vere aktuelt.

Eller har du rett og slett vurdert om produktideen din er innovativ nok? Går du langt nok, tenker du stort nok, kunnskapsparkane under SIVA har også satsing på mat/foredling. I Norge er vi flinke til å sende råvarene frå oss, vil det vere mulig å skape foredling/verdiauke av desse råvarene lokalt eller regionalt? Så til slutt vil eg gi eit eksempel til ei råvare som vi har i naturen - mjødurt - kva muligheiter finst i denne råvara? Til no har den blitt brukt som krydder i ein ost, litt drikkevare og som krydderurt. Men kva potensiale har denne planta om nokon lagar ein forretnigside berre på hausting og foredling av denne ressursen? http://www.skogoglandskap.no/Artsbeskrivelser/mjodurt_er_vanlig_i_hele_landet

Lykke til med forretningsplanen då!

på Seminaret til Bærekraftpiloten i Lærdal: Smak av Sogn

Fredag 28 september hadde Bærekraftpiloten i Lærdal seminaret Smak av Sogn i Lærdal kulturhus. Mange nyttige og gode foredrag. Kompetansenavet Vest var der som tilhøyrar og hadde stand på workshop'en. Her er ei lita oppsummering av inntrykk og ting eg merka meg - sett i lys av det å vere produsent av lokal mat.

Program her.

Ordføraren i Lærdal opna konferansen og påpeika kor godt det var for bygda at dei hadde vore på TV (gøy på landet på TV2). Lærdølene hadde jo sett på TV kor fint dei hadde det i bygda si. Og paradokset at lærdalsråvarene var å finne i matbutikkane på Voss, med gardsnamn og det heile, medan i butikkane i Lærdal så fant ein ikkje poteter frå Lærdal.... Prosjektleiar for Bærekraftpilogen Helene Maristuen fekk mykje ros frå ordføraren og det viste seg utover i konferansen at ho fortjente. Ho har evna til å samle aktørar og handlekraft - det blir spennande å følge prosessen vidare!

Marit Hjortung - FMLA Sogn og Fjordane.

Fylkesmannen si landbruksavdeling har vore og er ei svært viktig brikke i utviklingsarbeidet i Landbruket. Marit har ansvaret for matspesialitetar og mobiliseringstiltak retta mot næringsutvikling på garden. Marit starta i jobben i mars i år og kom frå arbeid i 15 år i reiselivs-/destinajsonsselskapa i Sunnfjord. Meldinga frå FMLA var klar - tenk muligheiter, koblingar og samarbeid. Marknaden er der og etterspurnaden er aukande - det viser interessen for matfestivalane i det siste og det seier produsentar som har helde på ei stund. Men klarer den "vanlege" kunden å finne matspesialitetane, er produkta tilgjengelege nok for kunden? FMLA har framover store oppgåver og følge opp regjeringa sitt store mål om 20% produksjon og forbruk av økologisk mat, Sogn og Fjordae er føregangsfylke på dette området. Det er eit spørsmål om alle som vil finn fram til hjelpemiddela som FMLA sit på, difor vil dei framover jobbe opp mot kommunane for å fange opp aktørar som treng oppfølging for å komme seg vidare. Her har også Kompetansenavet ei viktig rolle, slik at aktørar som FMLA fangar opp kan få hjelp med næringsmiddelplanane sine hos Kompetansenavet.

 

Røros Bergstad og Circumferencen.

Hilde frå Røros presenterte bærekraftpiloten på Røros, der fleire kommunar samarbeidar. Når nasjonen Norge skal marknadsføre seg ute så er det fjordane og Lofoten som vert vist fram. Dette har på mange måtar utfordra Røros ekstra i å spisse kommunikasjonen og valg av målgrupper. Kundane på Røros er 90% norske. Denne presentasjonen var eit studium i seg sjølv og eg oppfordrar til sjølvstudium på nett eller ta kontakt med dei om ein ysnkjer å sette seg inn i dette. Men kort oppsummert så har arbeidet handla om sissing av kommunikasjonen, beviste verdivalg som alle aktørane aktivit brukar (dette er merkevarebygging i praksis...)  Du får utmerkingar etter kva ferdigheiter bedriftene kan dokumentere at dei har, går du på guidkurs eller Lokalkunnskapsprogram som dei kallar det, må du i tillegg til kurs på sjølvstudium på museum, hos opplevingsbedrifter og få stempla kortet ditt, ved oppnådd antall besøk, kan du smykke deg med hestesko som bevis på at du er skodd for å vere vertskap på Røros. Dei har hatt 450 personar gjennom vertskapskurs, det er ein bra salgsstab det!
Nøkkelord er samhandling - det har gitt suksess på nokre få år og internasjonale prisar.

Mat langs Nasjonale Turistvegar.

Heldige de bedrifter som ligg langs ein nasjonal turistveg!!! Her ligg det antakeleg veldig store muligheiter framover. Når desse vegane no etter kvart er opne, dette blir marknadsført og responsen kjem frå publikum. Eg seier berre utforsk meir her: www.matlangsnasjonaleturistveger.no og siterer baksida på magasinet vi fekk utdelt: Nasjonale turistveger er atten utvalde vegstrekningar som går gjenom den vakraste og mest varierte norske naturen. Det magasinet du no held i handa, og matreisebloggen matmatlangsnajonaleturistveger.no er den fyrste smaksprøva i Landbruks- og matdepartementet si satsing for å synleggjere dei særmerkte matopplevingane og reisemåla som finst langs tursitvegane. Denne utgåva tek deg med til Sognefjellet, Geiranger-Trollstigen, Gamle Strynefjellsvegen, Valdresflya og Rondane - fem strekningar med eineståande kulturlandskap, godt vertskap og lokale freistingar. Magasinet er reklamefritt og kan bestillast.

Inspirasjonssamling for bedriftene er 3-5 oktober på Lom.
Du kan også følge dei på Facebook.

Hanen

Ole Johnny Trangsrud presenterete eit engasjert innleg om det å levere til forventinger, vi skaper forventinger når vi informerer om våre produkter. Er det interessant for kunden å vete kor mange vinterfora sauer garden har eller kor mange århundrer garden har vore i slekta. Er dette informasjonen som ligg først på heimesida og så nederst innerst i ein krok finn ein tilbod om pølser og priser på overnatting i det beskjedne sommarhuset som vi leiger ut. Hanen har jobba mykje med dette å levere til forventningane, men ein skal også by på seg sjølv ikkje skru ned forventningane. Gardsopplevingar er heilt klart noko enkeltturisten som kjem til Norge etterspør, sjå berre her på opptak som Ole Johnny gjorde av to lykkelege turistar. Dette illustrerer godt kva desse søkte, fant og fekk innfridd meir enn forventa. www.hanen.no

 

Sakte

 

Stine Karlsen orienterte om korleis Sakte Alliansen jobber. www.sakte.no

Korleis bygge i plattform slik at ein på tvers av ulike produkt ein tilbyr kan marknadsføre seg samla.

Sjå oversikt over bedriftene som er med i alliansen på websidene.

 

Men kor starter eigentleg ei merkevare? Oppskrift følger under første bilde her:

 

Oppskrift blir då: Dei som gløder og lever for produktet = ei ildsjel og produktet i seg sjølv som er unikt i kategorien og held ein høg opplevd kvalitet. Dette blir til saman ei merkevare og betalingsvilligheita stig. Tek du vekk det eine så mister produktet sjel eller ildsjel utan eit godt produkt har heller ingenting å selje. Slik kan dette illustrerast:

Sakte har brukt mykje tid på å arbeide med kven målgruppa er og korleis skille seg ut i kategorien. Ein skal vere attraktiv for målgruppa og ein skal levere noko anleis. Bedriftene i alliansen er samtidig ambassadør for den regionen vi kjem frå. Dei har kontakt med gjesten og har mykje lokla kunnskap. Gjesten på si side er karrakterisert av å vere nyskjerrig og sosial - er ikkje redd for å spørre.

 

Sakte leverer natur, aktivitet, kultur og lokal mat. Under pakking og samarbeid vart eit produkt trekt fram der ein rask aktivitet som fjordrafting stopar i Skjerdal der turisten går i land og ruslar opp til stølen til Anne Karin og får seg ein ekte og minnerik oppleving både med oppstiginga til stølen, det verkelege livet i den vesle bratte bygda, kulturlandskapet og til slutt prosessen med geit inn der og ost ut her som Stine sa det. Stølen hos Anne Karin er liten og kompakt der får du innblikk i korleis det har vore og er i dag, smaksoppleving i den vesle kafeen og tett på råvarene og ystinga.

Aktørane i sakte kan kvar for seg ta med seg materiell ut på marknad, dei kan vere seg sjølve, men også vere gode ambassadørar og ha høg kunnskap om kvarandre. Dette gir samla styrke og for eks. når ein skal kjøpe annonse i magasin så kan ein leie lesaren til sakte sine sider og staden så finn dei fram til aktørane dei ynskjer eller blir interesserte i.

Kanskje ei samarbeidsform for andre bygder?

Sprossa
Else Rønnevig
Dette foredraget kom i stand fordi det kom avbud frå ein an aktør, men ut frå innleiingane vi hadde tidlegare så var dette eit lærerikt og svært inspirerande innlegg. Else har så utruleg mykje erfaring og ser det mulige der andre ville sakt dette var umulig. Bøkene henar er vel vert eit studium for alle som skal ta vare på gamle hus og gi dei atmosfære. Kommunikasjonsmessig har Else gått føre og bevist korleis ein i praksis skal få publikum til å forstå at handtverksvarer nødvenigvis må koste litt meir enn eit vanleg produkt. Vi fekk forsøket hennar med å ta 300 kr for brøda sine. Hæ?? seier du kanskje, men det gjekk: Ein tar ein Willy Wonka variant og legg eit lodd i 3 av brøda. (2 bøker og ein middag for 4 til verdi NOK 3000) = alle brød solgt. Eg har høyrt mykje om Else og sett på web sidene, men no fekk eg høyre ho live også. har du ikkje gjort et så kom deg på eit foredrag eller eit kurs med ho - det kan anbefalast. Boka om stølshus som kjem - blir på ønskelista til jul.
Nokre foto her:

 

 

Takk for ein fin konferanse og nydeleg lunsj!

Hausten 2012, bloggen er igang igjen!

Hei, det vart litt stille her på bloggen, men no er vi i gang igjen. Første innlegget blir månadsbrevet som også er gått ut på epost. Har du ikkje fått det og vil ha månadsbrev på epost så send oss ein mail om det: aud.slettehaug@sfj.no

Månadsbrev frå Kompetansenavet vest - kompetansenettverket for lokal mat.


2012/1 sept/oktober

Hei, no listar vi oss til å få til eit månadsbrev frå Komptansenettverket for lokal mat. Det spirer og gror i næringa vår og kundane er overstrøymande begeistra. Navet i Aurland kom for alvor i gang i 2002 og har sidan då dreve med kurs, besøksordning ulike studieturar og hatt knytt til seg ulike fagpersonar. Kanskje har du ikkje tenkt over at du har fått hjelp frå navet eller at kurs du har vore på er finansiert gjennom denne ordninga. Men det er ikkje så viktig, oversikt over fagfolka våre finn du på nettsidene: www.kompetansenavet.no eller om du har fagfolk du vil ha hjelp frå kan vi ordne det.

I denne mailen lister vi opp kurs, seminar, aktivitetar i regionen og nokre peikarar ut nasjonalt. På slutten av eposten listar vi opp saker og påminningar vi meiner er viktige. Har du ting som bør med i denne eposten så send oss epost til: aud.slettehaug@sfj.no

Vi har kontinuerleg opptak av saker for besøksordninga, så har du behov for å ha på plass fagperson eller drøfte ei utfordring med nokon så ta kontakt, helst på epost: aud.slettehaug@sfj.no, men forsøker å vere tilgjengeleg på tlf. 47375739 mellom kl. 10.00 – 17.00 kvar dag.

Kompetansenavet på Facebook – mange av dykk kommuniserer på Facebook med kundane, no kan du halde deg oppdatert på kurstilbod og andre saker ved å like Kompetansenavet Vest. Her legg vi ut info som vi kan dele med alle. Sensitiv info om bransje eller for eks ei evt krise vil vi kommunisere gjennom epost eller nettverk som Bondens marked.

Vi har også ein blogg: http://lokalmatkompetanse.blogspot.no/

Særavgifter

Det er særavgifter på drikkevarer og emballasje både til drikkevarer med og utan sukker og andre flytande varer som er tilsett sukker eller ikkje.... Har du endå ikkje komme i gang med rapportering til denne avgifta så ligg det ein artikkel på bloggen om korleis du går fram for å registrere deg osv. Ta kontakt på epost så kan vi hjelpe deg vidare.

Kurskallendar hausten 2012:

Sjå Landbrukskurs for alle kurs retta mot bondesektoren i dei to fylka Hordaland og Sogn og Fjordane.

15. oktober ny dato 1. nov: Konserveringsteknikkar Frukt og bær. Kurslærar: Kari Støfringsdal. Stad: Radøy, Tysse, Samnanger.  Pris kr. 1200,- Det er planlagt to slike kurs i Hordaland denne hausten – meld di interesse til oss på epost: paamelding.sjh@sfj.no Program her:

18.-19. oktober: Emballasje til ost, Rica Hell – Værnes. Samt nettverkssamling Norsk Gradsost. Kursavgift/eigenandel: hotellkostandar ca. 1600,- inkl middag torsdag kveld og reise. www.sjh.no/ressurssenter

24. oktober – 1. november: Del 1 Mjølkeforedling, SJH Aurland. Kurslærarar: Pascale Baudonnel og Ragnhild Nordbø. 3-4 plassar ledig, bindande påmelding snarast. Pris kr. 8600,-

5-6. november: NRL kurs mjølkeforedling, lag HACCP plan, Ragnhild Nordbø, SJH Aurland eller ein annan stad nær deltakarane.

23. november: Parteringskurs hjort, Alver Hjort, Knarvik. Kr. 2390,- kl. 9.30-16.00. www.hjortesenteret.no kurskalender.

30. november – 2. desember: Tradisjonell ølbrygging, SJH Aurland med Sjur Hermann Rørlien. Kr. 3600,- i tillegg kjem overnatting i 2 døgn.

11. januar: Spekepølsekurs med Magnhild Dyrdal. Booking i svanøybutkken på nett. Kurs i regi av Norsk Hjortesenter. Pris kr. 2500,-

21-25. januar: Innføringskurs i ysting av rå mjølk med Pascale Baudonnel. SJH Aurland. Kr. 4400,- inkl enkel overnatting og alle måltid. www.sjh.no/ressurssenter


Andre kurs utover vintern vert snart annonsert: • 26 feb. – 2. mars: Del 2 foredling mjølk, SJH Aurland, sjå Norsk Gardsost sin kursoversikt.
• 4 – 7 mars: SJH Aurland Del 3 foredling – NB! passar for alle som skal starte eller er nystarta med foredling av alle typar råvarer.
• Mars/april: Studietur mjølk
• Temadag lefser
• Foredling drikkevarer temadag
• Kjøkkenhage for serveringsbedrifter
• Ville vekstar tema dag
• Foredling vill hjort – nettverk verdikjede
• Økonomiillustrator mars 2013
• Fagdag sosiale medier/kommunikasjon
• Distirbusjon og omsetting i butikk
• Krisehandtering – korleis taklar eg ein evt. Krise, tilbakekalling av produkt osv.
• Dersom behov – fagdag om særavgifer
• Kjøtforedling – prøver å få i gang grunnkurs i feb/mars
• Foredling jus – prøver å få i gang grunnkurs over 4 dagar, kjem truleg i gang i mars/april.



Seminar/konferansar: Hardanger Matkulturfestival 28 - 30 september. Eidfjord. lokalt/regionalt



Smak av Sogn/Lærdalsmarknaden – fredag 28 sept., Lærdal kulturhus, kontakt Helene Maristuen, Bærekrftpiloten Lærdal. Lokalt



Matamål matfestival 28-30 september, Sandane. lokalt



Ciderfestivalen - 5-7 oktober, Øystese. Regionalt/lokalt.



Norsk Drikke – 18- 20 oktober, Balestrand. Regionalt/Nasjonalt


Mat og Reiseliv – 23-25 oktober, Sundvolden hotell. Nasjonalt.



Mad food camp - symposium for lokal mat, Danmark. mange gode foredrag på film her.



Matmerk - markedstjenseter du kan kontakte dei direkte.



Like oss på Facebook: Kompetansenavet vest og landbrukskurs



Då håpar vi at dette var nyttig informasjon, at alle linkane virkar.



Skulle du ikkje vere interessert i denne eposten eller har fått den fleire gonger, gi oss eit ord ved å svare på den så skal vi få endra det. De som er i BM Bergen kan ha fått denne to gonger, eg skal få vaska adresselista på dette punktet til neste mail.



Ta kontakt om det er kompetansetiltak du hadde hatt bruk for men som vi ikkje pr i dag tilbyr. Vi skal til å jobbe med kursplanen for 2013-14 no så då hadde det vore kjekt med konkrete innspel. Eller har saker du ynskjer å drøfte.



Vedlagt ligg eit infoark om kompetansenavet.



Ynskjer alle ein fortsatt god haust!

Særavgifter

Oppskrift for å komme i gang med avgiftsbetaling:
Siste oppdatering av denne var 8. april 2013, det kan vere missforståingar og manglar her, men dette skal hjelpe nye produsentar i gang. Ikkje lett å på at dei kan vere pålagt desse særavgiftene. Som næringsdrivande skal ein orientere seg sjølv om kva plikter sin produksjon har.

Produserer ein alkoholfrie drikkevarer pliktar ein å sette seg inn i dette rundskrivet: http://www.toll.no/upload/aarsrundskriv/2014/2014_Alkoholfrie_drikkevarer.pdf

Kort om avgiftene på toll.no
http://www.toll.no/no/bedrift/saravgifter-og-gebyrer/alkoholfrie-drikkevarer/kort-om-avgift-pa-alkoholfrie-drikkevarer/


Definisjon Miljøavgift drikkevarer: wikipedia har ein lettfatteleg versjon av dette.

Alle fyllarar av drikkevarer pliktar å betale særavgifter, emballasjetype avgjer kva avgifta er eller om du skal betale avgift på den bestemte typen emballasje.

Det er ikkje så lett å komme på eller bli informert om at ein faktisk er pålagt særavgifter og i alle fall ikkje umiddelbart lett å forstå korleis dette fungerer. Difor har vi laga denne artikkelen som vi håpar kan hjelpe slik at du kjem i gang med rapportering med ein gang første falske eller bag in boks er klar til fylling og sal.

Som foredlar av lokale råvarer kan ein av og til lure på om ein er blitt ein nyttig idiot for systemet for der det eine departimentet oppfordrar og putter penger på for utvikling, der kan det sjå ut som eit anna ligg og dreg pengar inn igjen. Slik kan det sjå ut med særavgiftene = alle som fyller drikkevarer på ei eller anna form for emballasje må passe på for driv du med slikt skal du rapportere og betale avgifter etter eit sirlig system. Det blir fort gebyr og store summar om ein ikkje gjer dette på rett måte. I tillegg er ein avgiftspliktig på drikkevarer ein framstiller for sal av eigne råvarer, sjølv om desse vert fylt på emballasje over 4 liter.

I denne artikkelen skal vi forsøke å forklare korleis særavgiftene på alkoholfrie drikkevarer fungerer. (her serleg vekt på fyllarane på voluminnhald under 4 liter) Korleis du skal melde deg inn i Grønt punkt (GP) og i TAD (toll og avgiftsdirektoratet). Utan medlemskap i GP oppnår ein ikkje rabatt på avgiftene hos TAD. I tillegg har vi sukkeravgiftsystemet her skal alle som brukar søtningsstoff i produksjonen av drikkevarer betale avgift på drikkevare med sukker eller søtningsstoff når vara vert tatt ut av lager for sal. Det er krav om full lagerstyring.

Men først kva er miljøavgift på drikkevareemballasje?
For alle som er fyllarar av alkoholfrie drikkevarer så gjeld særavgifter. Dette er fyllar sitt ansvar og ein har ikkje betalt denne avgifta på flasker og emballasje kjøpt td hos Norpakk. Sjølv om det er ei avgift der også. Enkelt sakt så må nokon betale for den returordninga vi har på emballasje og dette er pålagt fyllarane. Grønt punkt motiverer forbrukarane til å gjennvinne mest mulig slik at rabattane blir størst mulig.

Steg for steg innmelding og registrering:
1) Produsenten/fyllaren må melde seg inn i GP eller ei anna returordning. (gjeld for alle fyllarar), ikkje medlem i returordning ingen rabatt hos TAD. . Her er siden hos GP som informerer om dette. 

To skjema skal fyllast ut hos grønt punkt:
Skjema nr 1. Innmeldingsskjema/standard avtaleskjema:
http://www.grontpunkt.no/files/dmfile/standardavtaleskjemautfyllbart.pdf

Skjema nr 2. Drikkevareemballase/Tilleggsavgalen:
http://www.grontpunkt.no/files/dmfile/Tilleggsavtaledrikkevareemballasje.pdf
 
2) Produsenten får tilsendt oppsett fra GP på koder som gjelder for det enkelte produkt.   Det er miljøavgiftene og sukkeravgift. Sjå heile dokumentet for regelverket her.

3) GP melder navn, organisasjonsnummer og adresser på bedriften til TAD.

4) Produsenten melder selv avgiftskodene videre til TAD

I tillegg må det skrives ei melding til Toll og avgiftsdirektoratet, eit brev (ikkje skjema for dette), med forklaring på forhold ved lager og handtering av lager. (krav om full lagerstyring) Rundskriv side 14 §5-5 - bruk denne som innhaldsliste - registreringsmeldinga du skal skrive til TAD. Rundskriv 2013 her: http://www.toll.no/upload/aarsrundskriv/2013_Alkoholfrie_drikkevarer.pdf

5) TAD sender adgangskode for altinn.no til produsent, som gjør at en får tilgang på ELSÆR der det elektroniske registreingsskjemaet ligger (RD-0007) Elektronisk innrapportering her.

6) Produsenten må sende inn registreringsskjema innen den 18 hver mnd til TAD , i praksis Altinn. Nulloppgave om du ikkje har selt noko.

Link til Grønt Punkt.

Tilbakemelding frå produsenter er at Lagerstyring og –kontroll er myje ekstra arbeid, det er ikkje nok med internkontrollsystema ein har frå før, det må eigen system til for å handtere for eks gjæring på flaske på lager osv. I tillegg kjem innrapportering til TAD kvar måned ofte med svært små summer eller null oppgåver. Skylder du avgifter for under 100 kr - skal du sleppe å betale. Avgiftene er ikkje dei store summane, men det er alt arbeidet som er så ressurskrevande og gjerne for svært små summar som skal inn. Men regelverket er slik utarbeida og likt for alle om ein er svært stor eller svært liten.

Artikkelen er under stadig utarbeiding etter som kunnskap og forståing for dette sig inn, det er mange som har spørsmål om dette no så vi har lagt  det ut, har de kommentarar/hjelp til oppklaringar så send dei til: aud.slettehaug@sfj.no

Kva koster dette i praksis:

Grønt punkt: koster ikkje noko så lenge du ikkje kjem opp i store volum. Glass har du som regel alt betalt den bitte lille miljøavgifta når du kjøpte glassflaskene og anna glass. Men nokre leverandørar av inneremballasje til bag in boks ikkje betaler denne avgifta så må du som fyller melde dette inn til Grønt punkt. Om du ikkje er svært stor så kjem du ikkje opp i nok forbruk til å måtte betale noko her.

Grunnavgifta: Du melder inn solgt varer pr mnd. Elsær reknar ut avgifta som kan variere gjennom året.
Miljøavgiftene: (i praksis glass og plast) varierer med type emballasje, volum over 4 liter ingen avgift. Det er bare emballasjen som er fysisk i kontakt med drikkevaren ein skal betale avgift for.

Sukkeravgifta: vert rekna ut pr liter solgte enheit. 3,06 pr 8 april 2013.

difor i praksis blir det slik:
= er du berre jusprodusent og ikkje tilset noko sukker, sel små volum heile året, i praksis veldig lite avgift.
= tilset du sukker i drikkevarene er det litt å betale pr liter, 50 liter solgt x 3,06 pr liter= 153 kr.

I arbeid kostar dette litt meir - så lag gode rutiner frå starten av:
Lager: Du skal ha kontroll på antall liter og flasker/einingar ut og inn av lager. Registrere manko. Og melde frå til TAD når du evt. skal destruere drikkevarer.  Vaskar du flasker for eks brukt til smaksprøver skal desse betalast ny avgift for....

Lokalmat Hordaland 2012

Lokalmat Hordaland er ei satsing frå Fylkesmannen i Hordaland, Innovasjon Norge og Kompetansenettverket i samarbeid med nettverk i fylket for å få inspirasjon og sjå på mogelegheiter for utvikling i næringa. Vi skal ha 4 konferansar og den første er no i dag i Norheimsund. Vi er vel 55 deltakarar her no + foredragsholdarar. Interessante diskusjonar om vidareutvikling både på bedriftsnivå, overordna for regionen og samarbeid i nettverk. No presenterer Håheim gård bedriftskonseptet sitt - sunn oppstart av ei bedrift..... skal skal ikkje? Vi hoppa i det - og det gjekk. BU pris Hordaland 2011 og norges beste bygdeutviklingspris.